خب خیلی از جوونهای مملکتمون پیش زمینه و استعداد خوبی برای فرا گرفتن علوم اهل بیت(علیهم السلام) دارند. ولی خب معمولاً بیشتر اونا یه مشکل بزرگی دارند اونم پدر و مادرا هستند که با تحصیل اونا در رشته علوم دینی مخصوصاً حوزه علمیه مخالفت میکنند. خب حق هم دارند چون واقعاً خبر از حوزههای علمیه ندارند که در اونجاها چه خبره. آخه اشتباهات و خرابکاریهای چند تا روحانی رو دیدند و همیشه وقتی اسم روحانی و آخوند میاد، اون روحانیونی که مثلا کار خلافی کردند جلوی چشماشون میاد.
یا مثلاً کسب علم رو فقط به دانشگاه رفتن و توی فامیل به پسرشون دکتر و مهندس گفتن میدونن. یعنی نهایت دیدشون نسبت به فرزندشون یه مدرک دکترا یا مهندسی هست و جلوی دیگر فامیل هِی پُز بدن بچمون داره دکترا یا مهندسی میخونه. بازم من میگم حق دارن. به خاطر اینه که با احادیث ائمّه (علیهم السلام) و قرآن کمتر مأنوس بودند تا ببینند ملاک خدا و پیغمبر و ائمه (علیهم السلام) در این موضوع چیه؟ اونا چه علمی رو دوست دارند. ملاک پدر مادرها در فرض قبلی فامیل بود ولی در این فرض ملاک خدا و ائمه اطهار (علیهم السلام) هستند.
خب اگه اونا هم یه خورده روایات مربوط به طلب علم که منظور علم دین هست رو میخوندن مطمئناً نظرشون جور دیگهای بود.
اصلاً پدر و مادرا تحقیق نمیکنند طلبهها تو مدرسههاشون چی میخونند. نمیدونم تا حالا اونا به یکی از حوزههای علمیه قم سر زدن تا ببینند طلبهها چه جوری شب تا صبح دارن زحمت میکشند و درس میخونند تا شیعه در جهان اسلام آبرو داشته باشه. یادمه اوایل طلبگیم وقتی از قم به شهرمون برمیگشتم همه فکر میکردند توی قم برامون صبح تا شب کلاس روضه خونی میذارن و یاد میدن چه جوری باید روضه خوند. البته جایگاه روضه سیّدالشهداء علیه السلام خوندن خیلی بالاست و ما افتخار میکنیم روضه خون سیدالشهداء هستیم ولی توی طلبگی اینا مسائل حاشیهای هست یعنی ماها صبح تا شب داریم فقه و اصول و معارف اهل بیت (علیهم السلام) رو کسب میکنیم تا بتونیم به مردم انتقال بدیم.
خب حرف زیاده ولی به همین بسنده میکنم و از پدرو مادرا میخوام اینقدر احساساتی نسبت به آینده فرزندانشان نباشند و بذارن اونا خودشون تصمیم بگیرن.
قبل از اینکه این چند استفتاء رو درباره رضایت والدین نسبت به ورود به حوزه ارائه بدم لازم میبینم چند نکته را متذکّر شوم:
۱٫ این چند استفتاء فقط مربوط به چند تا از علما هست و بنده فرصت کافی برای جمعآوری استفتائات همه مراجع عظام تقلید رو نداشتم به همین دلیل هر فردی موظف است به فتوای مرجع تقلید خود رجوع کنه.
۲٫ به نظر اکثر علما بهترین سن برای ورود به حوزه بعد از اخذ مدرک دیپلم یعنی زمانی است که فرد سال سوّم دبیرستان خود را به اتمام رسانده باشد. به همین دلیل پیشنهاد نمیشود افرادی که مدرک سیکل خود رو گرفتهاند عجله کنند زیرا هنوز به بلوغ فکری برای تصمیم گیری نسبت به آینده خود نرسیدهاند اگرچه مطلبی که عرض شد استثناء پذیر است.
۳٫ بهترین شهر برای خواندن درس طلبگی مرکز علوم تشیع یعنی شهر مقدس قم است که محیطی بسیار عالی را برای خواهران و برادران جهت کسب علوم دینی فراهم کرده است به همین دلیل عزیزانی که اقدام به ثبت نام میکنند دقت کنند که در قوانین ثبت نام آمده که هرکس باید در اولویت اوّل شهر خود را برای تحصیل انتخاب کند و این قانون استثنائی داره و اون اینه که همه میتوانند اولویت اوّل خود را قم بزنند ولی شرط قبولی در قم اینه که در امتحان کتبی ورودی رتبه بالایی رو کسب کنند. بنابراین آنهایی که تمایل دارند در قم تحصیل کنند اولویت اوّل خود را شهر قم بزنند.
۴٫ افرادی که در دانشگاه مشغول تحصیل هستند نیز میتوانند وارد حوزه شوند و دانشجویان که در قم مشغول تحصیل علوم دینی میشوند در مدرسه جداگانهای به نام «حوزه علمیه معصومیه» که مدرسهای بسیار بزرگ و مجهز است مشغول تحصیل میشوند. خواهران نیز در قم حوزه جداگانهای به نام (جامعه الزهراء «سلام الله علیها») مشغول تحصیل میشوند.
۵٫ عزیزان علاقه مند جهت ثبت نام از طریق سایت معاونت آموزش مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
(www.howzeh-qom.com) از اول اسفند ماه اقدام کنند که تا ۴۰ روز مهلت دارد و آزمون کتبی آن در روز ۱۰ اردیبهشت برگزار میگردد. در ضمن فارغ التحصیلان مراکز آموزش عالی و حافظان کل قرآن و نهج البلاغه از شرکت در آزمون کتبی معاف هستند اما باید در مصاحبه شرکت کنند، زمان مصاحبه این افراد و پذیرفته شدگان آزمون کتبی در هنگام اعلام نتایج آزمون اعلام خواهد شد.
۶٫ چند حدیث درباره فضیلت کسب علوم دینی رو براتون مینویسم البته این بحث خودش نیاز به کتاب جداگانه داره که در این موضوع نوشته بشه ولی خب ما به همین اندک اکتفاء میکنیم انشاالله که افراد متذکر شوند.
حضرت خاتم الأنبیاء صلی اله علیه و آله میفرمایند:
طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَهٍ أَیْ عِلْمِ التَّقْوَی وَ الْیَقِین.[۱]
کسب علم بر هر زن و مرد مسلمانی واجب است و منظور از علم کسب تقوی و یقین است. (البته علامه مجلسی توضیح دادند که منظور از علم هر علمی نیست بلکه علمی است که نتیجه آن رسیدن به تقوی و یقین باشد.)
از امام صادق علیه السّلام نقل شده که فرمودند:
لَیْتَ السِّیَاطَ عَلَی رُءُوسِ أَصْحَابِی حَتَّی یَتَفَقَّهُوا فِی الْحَلَالِ وَ الْحَرَام.[۲]
کاش تازیانهها بر سر اصحاب من افراخته بود، تا اینکه در حلال و حرام تفقّه کنند (و آنها را درست و کامل و در ارتباط با هم بفهمند.)
این حدیث بیانگر اهمیت معرفت دین است و عبارت تازیانه در این روایت کنایه از جایگاه والای آشنایی با دین خدا است. در ضمن نوعی گلایهی امام از یاران خود را نیز نسبت به کوتاهی آنان در این امر مهم بیان میدارد.
در جای دیگر حضرت میفرمایند:
تَفَقَّهُوا فِی دِینِ اللَّهِ وَ لَا تَکُونُوا أَعْرَاباً فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ یَتَفَقَّهْ فِی دِینِ اللَّهِ لَمْ یَنْظُرِ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ لَمْ یُزَکِّ لَهُ عَمَلا.[۳]
دین خدا را درست بفهمید و جاهل نباشید، زیرا کسی که در دین خدا فقیه نگردد خدا در روز قیامت به او نظر نمیکند و عمل او پاک نمیگردد (و نمیپذیرد).
امام باقر علیه السلام نیز فرمودند:
الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ- وَ الصَّبْرُ عَلَی النَّائِبَهِ وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَه.[۴]
کمال مطلوب انسان در سه چیز است: آشنایی عمیق با دین، صبر بر مشکلات و حسابگری در زندگی.[۵]
خب بریم سراغ مطلب اصلی که همان چند استفتاء از علما بود:
سؤال: آیا افرادی که در خودشان استعداد تحصیل در حوزه را میبینند، ورود به حوزه برای آنان واجب است؟
آیا بر فرض واجب بودن ورود به حوزه، رضایت پدر و مادر لازم است؟
جواب:
حضرت آیت الله مکارم شیرازی (دامت برکاته):
ورود به حوزه را برای کسانی که شرایط و آمادگی دارند، واجب عینی میدانم. ایشان با اشاره به فتوای فقهی خود مبنی بر این که رضایت پدر و مادر برای ورود به حوزه لازم نیست فرمودند:
هر واجب کفایی وقتی که مَن به الکفایه نبود (نیازآن برطرف نشد) تبدیل به واجب عینی میشود. لذا این جانب برای کسانی که آمادگی دارند، ورود به حوزه علمیه را واجب عینی میدانم و مخالفت پدر و مادر در این مورد مضر نیست.
مرحوم حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (رحمه الله علیه):
در شرایط فعلی که نیاز به روحانی متعهد زیاد است اگر چه بهتر است رضایت والدین خود را جلب کنید، اما اگر آنان قانع نشدند با توجه به واجب کفایی بودن طلبگی، سخن آنان لازم الاطاعه نیست.
مرحوم حضرت آیت الله مشکینی (رحمه الله علیه):
کسی که استعداد خوب داشته باشد و معدل دروسش حداقل بیش از ۱۷ باشد بر اوواجب است در صورت امکان درس طلبگی بخواند، البته با توجه به این که این راه، راه خدا و انبیاست و هدف رفاه زندگی نیست و قصدش هم این باشد و این تکلیف ساقط نیست مگر این که پدر نهی شدید کند به طوری که از مخالفت ناراحت میشود و انسان عاق والدین میگردد و نمیتواند او را راضی کند و رضایت مادر در مقابل پدر، میزان نیست و مردم مقام والای تحصیل علم الهی را نمیدانند که علوم دیگر هرچند خوب و لازم است یا شغلهای دیگر را با تحصیل طلبگی قابل قیاس میبینند و اگر شما نتوانستید آن را تحصیل کنید کارهای دیگر و دانشگاه فرقی ندارد و نه این که دانش با کارهای دیگر مساوی است قطعا چنین نیست بلکه برای این که در دانش و دانشگاه امروز دزدان انسان و شیاطین انس و جان بیش از جاهای دیگر رسوخ دارد وگرنه هر دانشی را بطلبید و بتوانید توأم با تقوی و اخلاق انسانی به دست بیاورید نعمت بزرگ تحصیل کردهاید. خدا شما را در انتخاب اصلح موفق دارد و هر جوانی که در صدد یافتن راه راست و به ویژه را مستقیم و راستین اسلام است به کمال انسانی برساند. سلام بر شما و همه پیروان راه قرآن.[۶]
[۱] . بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج۲، ص: ۳۲٫
[۲] . بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج۱، ص: ۲۱۳٫
[۳] . بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج۱، ص: ۲۱۴٫
[۴]. الکافی، ج۱،۳۲، باب صفه العلم و فضله و فضل العلماء، ص : ۳٫
[۵]. این احادیث (غیر از حدیث اوّل) از کتاب راه و رسم طلبگی، ص۷۹ نقل شد.
[۶] . آفاق (دوماهنامه فرهنگی، اجتماعی مجتمع آموزش عالی امام خمینی «ره»)، سال هشتم، شماره ۴۱ و ۴۲، ص۷۵٫
حمید رضا فلاح
نظرات شما عزیزان: